Voor de een is vriendschap iets vanzelfsprekends, terwijl de ander het soms lastig vindt om vrienden te maken. Ik heb het grootste gedeelte van mijn leven geen vrienden gehad op school en in dit artikel vertel ik hoe mijn kijk op vriendschap daaruit is ontstaan.
Basisschool
De eerste plek waaraan je denkt als het gaat om vrienden maken is waarschijnlijk op school. Vanaf groep 3 merkten mijn klasgenoten voor het eerst bewust dat er iets ‘anders’ aan mij was. Ik was nog niet officieel gediagnostiseerd met autisme, maar ik voldeed toen al duidelijk niet aan de sociale norm en de kinderen in mijn klas vonden mij vreemd.
Van het één komt het ander en ik ben van groep 3 t/m groep 8 gepest. Dit zonder dat ik vrienden had, en niemand kwam ooit voor mij op. Ik denk dat als ik toentertijd wel iemand had waarop ik kon terugvallen, deze jaren op de basisschool veel minder traumatiserend voor mij zouden zijn geweest.
Mijn eerste vriendschap ontstond wel in groep 8. Dat was met een meisje die zelf al aardig wat (jongens)vrienden had. Ze was niet populair, maar volgens mij kon dat haar niet zoveel schelen. Dat ik gepest werd ook niet, en langzaam groeiden we steeds meer naar elkaar toe.
Naderhand zie ik in dat ik helemaal geen goede vriend voor haar was. Ik wist namelijk nog helemaal niet hoe vriendschap werkte. Ik zei soms gemene dingen en wanneer mijn perfectionisme weer de kop opstak, verbeterde ik haar op haar zwakke punten.
Niet zo heel gek dat zij er na het schooljaar een punt achter zette. Tijdens de eindmusical werd ik volkomen buitengesloten van haar vriendengroep en dat was dat. Soms zou ik willen dat ik terug in de tijd kon gaan om het helemaal anders te doen. Zij was namelijk één van de weinige mensen die door mijn diagnose heen kon kijken, naar wie ik als persoon was.
De middelbare
Toen ik naar de brugklas ging had ik frisse moed om daar vrienden te maken. Ik wilde het helemaal anders doen en vooral voorkomen dat ik weer gepest werd. Al die goede voornemens werden de kop in gedrukt toen ik erachter kwam dat ik grotendeels met dezelfde mensen van de basisschool in de klas kwam.
Er zaten een paar meiden in mijn klas die ik nog niet kende, dus besloot ik daar toenadering te zoeken. In het begin ging het goed. Ik ging fijn met hen om, ik zat naast hen in de klas en ook in de pauze was ik bij hen te vinden.
Tot één van de pesters van de basisschool zich ook bij het groepje voegde. Ze kreeg het voor elkaar het hele groepje (op 2 mensen na) tegen mij te keren en niet lang daarna werd ik buitengesloten. Ik bleef nog een beetje omgaan met die overige twee meiden, maar vriendschap kon ik dat niet noemen.
Ik voelde me ontzettend verdrietig dat het mij niet gelukt was om vrienden te maken en weer gepest te worden. Aangezien ik de hoop al had opgegeven verviel ik in mijn oude patronen en de vervelende kant van mijn persoonlijkheid nam de overhand.
Daarmee wil ik zeggen dat ik zonder erbij na te denken vaak dingen zei die mensen kwetsten, mijn autisme en perfectionisme de vrije loop liet en iedereen verbeterde. Ik maakte geregeld sociaal erg onhandige keuzes. Ook had ik het gevoel er helemaal alleen voor te staan waardoor ik ontzettend egocentrisch werd en mensen in het harnas joeg.
Naderhand vind ik het niet gek dat mensen het niet zagen zitten om vriendschap met mij te sluiten, maar begrijp ik ook dat dat laatste een beschermlaag van mij was.
De derde
Dat veranderde niet toen ik in de derde eindelijk vrienden kreeg. Het waren er vier, en in het begin ging het heel goed. Ik was erg blij dat ik eindelijk vrienden had gemaakt. Toch denk ik dat ik er wederom enigszins buiten viel vanwege mijn autisme.
We waren met z’n vijven en van iedereen zat ik het meest alleen. Dat was geen handige combinatie met nog steeds gepest worden en daarbij kwamen zij ook niet voor mij op.
Ik dacht toen dat ik voor het eerst echte vrienden had gemaakt, maar als ik er zo op terug kijk had ik er beter net zo oppervlakkig als zij in kunnen staan.
Vervolgopleiding
Met nog steeds geen goed beeld van wat echte vriendschap was ging ik naar mijn vervolgopleiding. Daar werd ik wederom buitengesloten omdat ze mij raar vonden en lukte het me niet om de eerste twee jaar vrienden te maken. Tot in de derde; ik ging gezellig om met iemand, maar dat bleek al snel alleen voor haar gewin te zijn.
We moesten voor samenwerkingsopdrachten een groep vormen met mensen uit de klas. De andere twee meiden waar wij een groep mee hadden gevormd wilden mij er liever niet bij hebben en maakten dat op een nogal lullige manier duidelijk. Ik had het niet aan zien komen, schrok er daarom van en werd verdrietig.
Ze gingen om mij heen staan, knuffelden mij en zeiden dat het niets persoonlijks was en dat het lag aan onze ‘verschillende werkprocessen’. Ik werd overladen door lieve woorden en knuffels. Ik was zo van mijn stuk gebracht dat ik het maar over mij heen liet komen. De dag daarop ben ik pas voor mijzelf opgekomen en verteld hoe sneu ik hen vond dat zij niet bereid waren met iedereen samen te werken.
Na dit incident wist ik wat ik aan die persoon had waarmee ik al omging; helemaal niets dus.
De laatste poging
Ik ging op zoek naar een nieuw samenwerkingsverband en toen ik deze had gevonden bleek ik die meiden aardiger te vinden dan verwacht. Ik voelde me bij hen op mijn gemak en vertelde hen over mijn autisme en ADHD. Het ging een lange tijd goed, tot alles in het oude patroon viel.
We waren met z’n vijven dus zat ik meestal alleen. Zij noemden mij hun vriend, maar ik nam die term met een korrel zout. Dat was omdat zij, als het erop aankwam, liever met z’n vieren omgingen. Daarom hield ik deze mensen bewust emotioneel op afstand.
Ik vond het contact op school prettig en de samenwerking verliep grotendeels soepel. Niet weer een heel schooljaar lang alleen zitten was een zeer welkome afwisseling. Maar ik vind het prima om deze mensen niet meer te zien; ik denk niet dat het een toevoeging aan mijn leven zou zijn.
Mijn kijk op vriendschap
Door mijn ervaringen ben ik niet gevoelig voor woorden van affectie of knuffels en beloftes, omdat mensen dit vaak deden als poging iets snel goed te maken. Ik link dit dus niet aan vriendschap. Ook is er nog steeds een klein gedeelte van die muur overgebleven, waar mensen eerst doorheen moeten breken.
Mijn verwachtingen van mensen en vriendschap zijn flink gedaald door alles wat er gebeurd is. Ik ga er nu standaard vanuit dat mensen oppervlakkig zijn en niet zitten te wachten op een vriendschap. Eerst initieerde ik nog wel eens bij mensen om af te spreken, maar nu denk ik ‘als ze echt willen, komen ze maar naar mij toe.’
Om heel eerlijk te zijn ben ik al die afwijzing en het oppervlakkige gedoe meer dan zat. Ik ben ontzettend wantrouwig geworden als het gaat om vriendschap. Het duurt een hele tijd voordat ik die titel aan iemand geef. Daar tegenover staat wel dat ik een vriendschap echt als iets waardevols zie en er zuinig mee omga.
EH 